www.kriminoloji.com

 

 

SUÇUN NEDENLERİ – SUÇ ETOLOJİSİ

 

 

 

 

 

 

Prof.Dr. Timur DEMİRBAŞ[1]

© www.kriminoloji.com 2002

 

 

         GENEL OLARAK:

 

         19’uncu yüzyıl başlarından itibaren, biyolojik, antropolojik ve psikolojik girişimler, suçlu insan üzerine yapılan çalışmalarda dikkate alındı. Aristo, çok önceleri kafatası şekli ve ruhi istidat arasında bir ilişkiyi tahmin etmişti. Fakat bilimsel olarak ilk defa 18’inci yüzyılda problemle ilgilenilmiştir[2].                         

         Kriminolojinin amaçlarından birincisi suçun nasıl doğduğunun açıklanması olduğundan, bilimsel kriminoloji tarihinde kriminoloji teorilerinin her zaman önemli bir rol oynaması mucize değildir. Hatta Lombroso’dan önce suçluluğun oluşumu üzerine teorik düşünceler bulunmakla birlikte, ancak Lombroso ile ilk defa başlayan bilimsel açıklama teşebbüsleri teori olarak vasıflandırılabilir. Suç antropolojisi içerisinden bulunan bir biyolojik suçluluk mücadelesi girişimleri, suçluyu bedensel olarak araştıran Gaimbattista della Porta (1535-1615)’in araştırmalarına kadar gider. Bu arada John Kapsar Lavater’in (1741-1801) fizyonomik (insanın gelişimini açıklayan bilim) çalışmaları heyecan yaratmış ve Franz Joseph Gall (1758-1828) Perenolojiyi (iskelet, antropolojinin bir kısmı) kurmuştur. Takip eden sürede kriminolojide çok sayıda kriminolojik teori gelişmiş olup, onlardan sadece önemli ve şu anki tartışmada belirleyici olanlar üzerinde durulacaktır[3].

         Kriminoloji teorileri kendilerini iki şekilde sistemize ettirirler, bu sistem çok kuvvetli değildir. Suçluluk teorilerinin bu gün geçerli objektif temsil edilebilir ayırımı, “açıklama girişimleri” ve “tanımlama girişimleri” olmak üzere ikiye ayrılır. Farklı açıklama konularını dikkate aldığı için bu ayırım anlamlıdır. Eski suçluluk teorileri, niçin insanların ceza hukuk tarafından cezalandırılan hareketleri yaptıklarını açıklamayı denerken; yeni tanımlama girişimleri, niçin belirli insanların suçlu olarak tanımlandıklarını açıklamak isterler. Bu yüzden, niçin hareketlere girişildiğinin öğrenilmesi tanımlama girişimine bağlı değildir; bilakis, niçin insanların suçlu olarak tanımlandıklarına bağlıdır. Bunlar hareketin açıklanmasına hiç uymaz, bilakis hareketin nitelendirilmesine uyar.

         Kriminoloji açısından suçu anlaşılabilir yapan dört unsur dikkat çekicidir[4]:

1)           Kişiliği oluşturan gerçekler; Failin yapısı,

2)           Kişiliği gösteren gerçekler: Gelişim durumu,

3)           Kişiliğe şekil veren gerçekler: O ana kadar yaşayıp öğrendikleri,

4)           Fiile şekil veren gerçekler: Fiil zamanındaki dış etkiler.

         Kişilik, ruhi ve sosyal faktörlerin oluşturduğu bir bütündür. Kalıtım onun hammaddesini ortaya koymakla birlikte, aile, arkadaşlar, okul, komşular ve mahalle ve millet de dahil olmak üzere, çevre bunu şekillendirir. Kişiliğin oluşumu ve gelişiminde etkili olan bu kalıtımsal ve sosyal faktörlerin önemlerini belirlemek ve bunlardan hangisinin daha büyük rol oynadığını saptamak amacıyla çeşitli araştırmalar yapılmıştır[5].

         Mannheim, bu faktörleri üç ana gruba ayırır[6]:

1)           Fiziki-antropolojik-biyolojik,

2)           Psikolojik-psikiyatrik,

3)           Ekonomik-sosyal.

 

 

         Fiziki faktörler

        

                                                               Ruhi-psikolojik faktörler                                         SUÇ

 

         Sosyal faktörler

 

                   Şekil-1: Suçu doğuran Faktörler

 

 

         Sosyal ve ekonomik faktörler gibi, fiziki-antropolojik-biyolojik faktörler yalnızca bir psikolojik veya psikiyatrik faktörün transformasyonu vasıtasıyla etkili olabilirler[7].

 

 

                                                                                     Demografik Nedenler

Oval: Suçlu
Davranış
         Ekonomik Nedenler

 

 

                                                                                                Psikolojik

Politik Nedenler                                                           (Bireysel-Sosyal-Psikolojik Ned.)                                    

 

         Sosyal Nedenler                                                   Teknik Gelişmeler

 

 

 

 


                                      Yapısal Nedenler           

 

                   Şekil-2: Suçun Nedenleri (Kaiser, Kriminologie, 246)

 

 

         Biz de, suçun nedenlerini açıklama bakımından suçluluk teorilerini,

1)           Biyolojik,

2)           Psikolojik-psikiyatrik

3)           Sosyolojik-sosyopsikolojik

4)           Suçluluğu çok sayıda faktöre bağlayan suçluluk teorileri şeklinde dört grupta inceleyeceğiz.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

         DİPNOTLAR:



[1] Bu yazı Sayın Prof.Dr. Timur Demirbaş’ın Seçkin Yayıncılık’tan çıkan “Kriminoloji” kitabından tanıtım amacıyla alınmıştır. (Prof.Dr. Timur Demirbaş, Seçkin Yayıncılık, Kriminoloji, Ankara, 2001, 1.Baskı, s.93 vd.) Amacımız suç konusunda çıkan kitaplardan, dergilerden, yazılardan sizleri haberdar etmek; bilgi evrenine ve Türk kriminolojisine (suç bilimine) katkıda bulunmak ve topluma faydalı olmaktır. Daha detaylı bilgi için ilgili kitaba başvurmanızı özellikle tavsiye ederiz. www.seckin.com.tr

[2] Mergen, 73 vd.                                            

[3] Kürzinger, 70 vd. Mergen, 74.

[4] Exner, 35.

[5] Enç Mitat, Ruh Sağlığı bilgisi, 9. bası, İstanbul 1984, s.32.

[6] Mannheim, I, 233.

[7] Mannheim, I, 234.

 

 

 

NOT: Sayın Prof.Dr. Timur Demirbaş’a ait Kriminoloji kitabı SEÇKİN Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş. tarafından kaynak olarak sağlanmıştır. Kaynak katkılarından dolayı yayınevine çok teşekkür ederiz.

 

 

 

 

© www.kriminoloji.com 2002

Sitemize www.kriminoloji.com, hukukcu.net, hukukcu.org veya turkhukuk.net, turkhukuk.org adreslerinden ulaşabilirsiniz.

 

 

Ana sayfa