www.kriminoloji.com

 

 

ŞİDDET VE ÇOCUK / (Araştırma)

 

 

 

 

 

 

Prof.Dr. Bahri ÖZTÜRK

© www.kriminoloji.com 2002

 

 

 

Çocuklar ve gençler şiddet eylemlerinin bazen faili bazen de mağduru olarak karşımıza çıkar. Ancak bu konuda ülkemizde kriminolojik  araştırmalar yapılmadığından işin esasının ne olduğu veya olabileceği yolunda güvenilir bilgiler yoktur. Bunun doğal sonucu olarak da, Türkiye’de çocuk ve şiddet konusunda uygulamada ve doktrinde  yapılan değerlendirmeler kişisel tahminlerden öteye geçememektedir. Oysa gelişmiş ülkelerde bu alanda sayısız çalışmalar gerçekleştirilmekte, şiddet ile mücadelede bilimin ışığından yararlanılmakta; bu nedenle de, hastalık doğru ve iyi teşhis edildiğinden sağlıklı tedavi tedbirleri alınabilmekte;  tabir caiz ise, “sivrisineklerle değil bataklığın kurutulması” ile  meşgul olunmaktadır.

İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi ile D.E.Ü.Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dalımız Hannover Kriminoloji Enstitüsü ile işbirliği yaparak,  çocuk ve şiddet konusunda müşterek araştırmalara başlamış; ancak halen devam etmekte olan bu çalışmalara paralel olarak, öğrencilerimizin katkılarıyla şiddet konusunda beş büyük araştırma daha gerçekleştirmiştir. Bunlardan ilki KADINA YÖNELİK ŞİDDET [1]; diğerleri ise ÇOCUK VE ŞİDDET konuludur. Bütün bu çalışmalarda Kriminoloji Biliminin YÜZ YÜZE GÖRÜŞMEK SURETİYLE YAPILAN ANKET  yöntemi [2] kullanılarak TÜRKİYE GENELİNDE tespitler yapılmıştır.

 

Biz burada ÇOCUK VE ŞİDDET KONULU ARAŞTIRMALARIMIZDAN sadece 2001 yılında yaptığımız 23 ve 24  nolu çalışmalarımız ile 2003 yılında gerçekleştirdiğimiz 29 ve 30 nolu araştırmalarımızı mukayeseli olarak ortaya koyduğu sonuçları tanıtmaya gayret edeceğiz. Bu arada 2001 yılında yapılan ve 2003 yılındaki mukayeseli tekrarlama çalışmaları halen devam etmekte olan 26 ve 27 nolu araştırmaların sonuçlarından da kısaca bahsedeceğiz.

 

Elbette, 2001 ve 2003 de yapılan bu altı araştırmanın ÇOCUK VE ŞİDDET konusundaki sorunların tamamını eksiksiz surette belirleyen çalışmalar olduğunu ileri sürmek mümkün değildir. Sorunun genişliği ve derinliği karşısında, böyle bir şey mümkün de değildir. Ancak, konu hakkında fikir vermesi, meseleye ilişkin bazı önemli somut verileri, bilgileri ve ipuçlarını ortaya koyması bakımından Kriminoloji Bilimine küçük bir katkıdır.

ÇOCUKLARA YÖNELİK ŞİDDET

(ŞİDDET MAĞDURU ÇOCUK)

§1. Yöntem 

Tarafımızdan organize edilen bu kamuoyu araştırmasının ilki 2001 yılının  Ocak ayı içinde tamamlanmıştır. Aynı araştırma 2003 yılında tekrarlanmış ve sonuçları Nisan ayı içinde alınmıştır. Bu araştırma, bilimsel esaslara uygun olarak, cinsiyet, yaş ve yer  unsurları ile denek sayısı dengeli bir şekilde belirlenerek  5411 kişi ile 2003 YILINDA  4.710 kişi  ile Türkiye genelinde  yüz yüze görüşme yöntemiyle yapılmıştır. Araştırmaya katılanların 2514 ü (%46.46) (Bu oran 2003 yılında %46.81) kadın; 2.897'si (%53.54) erkektir (Bu oran 2003 yılında %53.19 dur.

§3. Sonuçlar

 

1. Çocukluğunuzda şiddete maruz kaldınız mı?

 

a)         Evet %76.69 (Bu oran 2003 yılında %60 dır.)

Bu sonuç ülkemizde ŞİDDETİN konusunda ciddi bir iyileşme olduğunu ortaya koymaktadır; Ancak %60 oranı da çok yüksek bir orandır ve DAYAĞIN ÜLKEMİZDE HÂLÂ SIRADAN BİR OLAY OLDUĞUNU,  ÜLKEMİZDE VAR OLAN İNSAN HAKLARI SORUNUNUN TEMEL SEBEBİNİN BU OLDUĞUNU AÇIKÇA GÖSTERMEKTEDİR.

 

Bu oran kadınlarda %69, erkeklerde %82 dir.

Bu SONUÇLAR DA erkek çocukların kız çocuklarına nazaran daha çok şiddete maruz kaldığını çok net bir şekilde ortaya koymaktadır.

 

11-15  %72 (2003 de %54) (okula giden çocuklarda bu oran %44.47 ye gerilemektedir; sekiz yıllık okullara giden öğrencilerle 2001 yılında yapılan çalışmaya bkz.)) ve 16-21 yaş gurubunda %72(2003 de %57);  22-40 da %77(2003 de %59); 41-65 %80 (2003 de %62) ile 66 ve üstünde yaklaşık  %80 dir(2003 de %76). Bu da çocuklara yönelik şiddetin azalma eğilimi içinde  bulunduğunu göstermektedir. Gerçekten son elli yıl içinde şiddete maruz kalma oranı %80’lerden %54’e gerilemiştir. Ne var ki bu oran dahi, gelişmiş ülkeler dikkate alındığında  çok yüksektir  ve insan hakları açısından kaygı vericidir.

 

Aynı soruya şehir merkezinde %74.35(2003 de %57), gecekonduda %84(2003 de %71) ve kırsalda %84(2003 de %71) oranında olumlu yanıt verilmiştir.

 

b)        Hayır %20.72 (Bu oran 2003 yılında %36 dır.)

c)          Fikrim yok %2.59

 

2. Şiddete Maruz Kaldı iseniz, (Aile İçinde) kimden?

a)       Annemden %15.67  (Bu oran 2003 yılında %16 dır.) Bu oran kadınlarda 21, erkeklerde %12 dir.

b)       Babamdan %19.27 (Bu oran 2003 yılında %20 dir.). Bu oran kadınlarda %13, erkeklerde %25 dir.

c)        Her ikisinden %31.61 (Bu oran 2003 yılında %23 dür.) Bu oran kadınlarda %27, erkeklerde %36 dır.

 

Bu sonuçlar ülkemizde şiddetin beşiğinin AİLE olduğunu göstermektedir. O halde, şiddete karşı mücadelenin AİLE İÇİNDE BAŞLATILMASI ZORUNLUDUR. Bunun da yolu aile bireylerinin bilgilendirilip bilinçlendirilmesinden geçer. Ayrıca aile içinde vuku bulan şiddetin sebeplerinin tespiti için bilimsel çalışmaların yapılması gerekir.

d)         Hiçbiri %33.45(Bu oran 2003 yılında %40.37 dir.).

 

3. Şiddete Maruz Kaldı iseniz, (Yakın Akraba İçinde) kimden?

a)       Kardeşlerimden %19.69  (Bu oran 2003 yılında %18.82 dir.) Bu oran şehir merkezinde %19, gecekonduda %21, kırsalda %25 dir.

b)       Akrabalarımdan%7.12, (Bu oran 2003 yılında %8 dir.) Bu oran şehir merkezinde %6, gecekonduda %14, kırsalda %10 dur.

c)        Her ikisinden %6.21(Bu oran 2003 yılında %8.49 dur.)

e)         Hiçbiri %66.98 (Bu oran 2003 yılında %67 dir.).

Ülkemizde kardeşler arasında da yüksek oranda bir şiddet olgusunun bulunması dikkat çekicidir.

 

4. Şiddete Maruz Kaldı iseniz, (Öğretmen ve/veya  usta) kimden?

a)       Ustamdan %4.97 (Bu oran 2003 yılında %11.12dır.). Bu oran kadınlarda %1.70, erkelerde %8: şehir merkezinde %3.63, gecekonduda %14.33, kırsalda %10 dur.

b)       Öğretmenimden %39.26 (Bu oran 2003 yılında %32.31 dır.) Bu oran şehir merkezinde %40, gecekonduda %38, kırsalda %37; buna karşılık kadınlarda %32 ve erkeklerde %46 dır

c)        Herikisinden%5.24(Bu oran 2003 yılında %6.91 dır.)

d)       Hiçbiri %50.53 (Bu oran 2003 yılında %49.67 dır.)

 

Ülkemizde ŞİDDETİN BEŞİĞİ AİLEDİR; ancak, bu sonuçlara göre, ailede başlayan şiddet okulda hemen hemen aynı yoğunlukta devam etmektedir. O halde şiddete karşı mücadelenin sadece ailede verilmesi yetmez; bunun okulda da sürdürülmesi gerekir. Bunun temini için de öğretmenlerin bilgilendirilip bilinçlendirilmesi zorunludur.

 

5. Şiddete Maruz Kaldı iseniz, (yakın çevre içinde) kimden?

a)         Arkadaşlarımdan %11.09 (Bu oran 2003 yılında %11.13 dür.) Bu oran kadınlarda %7, erkeklerde %15 ; şehir merkezinde %10, gecekonduda %18, kırsalda %12 dir.

b)        Yabancılardan %14.86(Bu oran 2003 yılında %18.78 dir.)

c)         Herikisinden%5.77(Bu oran 2003 yılında %7.93 dür.)

d)        Hiçbiri %68.28(Bu oran 2003 yılında %62.23 dür.).

 

6. Şiddete maruz kalmanızın sebebi ne idi?

a)       Terbiye%36.10 (Bu oran 2003 yılında %30.30). Bu oran 41-65 ve 66 ve üstü yaşlılarda %44, 22-40 yaş gurubunda %35, 16-21 de  %31, 11-15 de ise  %33 dür. Terbiye amacıyla uygulanan şiddetin son yıllarda tekrar artma eğilimi içine girdiğini gösteren bu sonuç kaygı vericidir.

b)       Sebepsiz %19.37 (Bu oran 2003 de %20.09 dur.). Bu oran 41-65 ve 66 ve üstü yaşlılarda %17, 22-40 yaş gurubunda %20, 16-21 de  %19, 11-15 de ise  %22 dir. Bu sonuçlar, çocuklara yöneltilen “sebepsiz şiddetin” geçmişten bugüne artan bir seyir içinde bulunduğunu ortaya koymaktadır ki, bu sonuç son derece ürkütücüdür.

c)        İşlediğim suçun cezası olarak %20.86(Bu oran 2003 yılında %19.54 dür.)

d)       Suçluların saldırısına uğradım %4.30(Bu oran 2003 yılında %4.37 dir.)

e)        Hiçbiri %19.37(Bu oran 2003 yılında %25.69  dur.)

 

7. Şiddete nerede (ev-okul) maruz kaldınız?

a)         Evde %29.64 (Bu oran 2003 yılında %35.47 dir.).Bu oran kadınlarda %36, erkeklerde %24; şehir merkezinde %28, gecekonduda %34, kırsalda %37 dir.

b)        Okulda %9.24 (Bu oran 2003 yılında %11.60 dır.).Bu oran kadınlarda %8, erkeklerde %10; şehir merkezinde %9.57, gecekonduda %13, kırsalda %4 dür.

c)         Her ikisinde %36.17(Bu oran 2003 yılında %23.67 dir.).

d)        Hiçbiri. %24.95(Bu oran 2003 yılında %29.26 dır.).

 

8. Şiddete nerede (iş yeri-sokak) maruz kaldınız?

a)         İş yerinde%5.61 (Bu oran 2003 yılında %8.65 dir.).Bu oran kadınlarda %2.71, erkeklerde %8.14; şehir merkezinde %94.74, gecekonduda %13.50, kırsalda %7.35 dir.

b)        Sokakta%22.32(Bu oran 2003 yılında %16.34 dür.).

c)          Eğlence merkezlerinde%5.26 (Bu oran 2003 yılında %5.50 dir.).Bu oran kadınlarda %4.89, erkeklerde %5.59; şehir merkezinde %5.24, gecekonduda %6.06, kırsalda %4.78 dir.

d)        Stadyum gibi spor yapılan yerlerde %5.73(Bu oran 2003 yılında %11.39   dur.). Bu oran kadınlarda %1.82, erkeklerde%9.12; şehir merkezinde %5.28, gecekonduda %12.12, kırsalda %4.96 dır.

Bu sonuçlar maçlarda ve maç sonrası yaşanan şiddeti gözler önüne sermektedir ve eğilim artma yönündedir. Burada fail profilinin belirlenmesinde, daha çok erkek olmak ve gecekondu, varoşlarda yaşamak öne çıkmaktadır.. Ancak şehir merkezine ilişkin rakamlar da küçümsenmemelidir.

e)         Hiçbiri %58.11

 

11. Maruz kaldığınız (bedene karşı)  şiddetin türü ne idi?

a)         Dayak (müessir fiil) %71.78 (Bu oran 2003 yılında %59.07dir.).

 

Bu sonuç ülkemizde ŞİDDETİN DAHA ÇOK DAYAK ŞEKLİNDE ORTAYA ÇIKTIĞINI VE DAYAĞIN TÜRKİYE’DE HALA SIRADAN BİR OLAY OLDUĞUNU,  YAŞANAN İNSAN HAKLARI SORUNUNUN TEMEL SEBEBİNİN BU OLDUĞUNU AÇIKÇA GÖSTERMEKTEDİR.

 

Bu oran kadınlarda %67(2003 de %57), erkeklerde %76 dır(2003 de %67). Keza

 

11-15  yaş gurubunda %73 (2003 de %57;okula giden çocuklarda bu oran %32), 16-21 yaş gurubunda %68(2003 de %53); 22-40 da %71(2003 de %60); 41-65 de %77(2003 de %65), 66 ve ütünde ise  %78.24 dür(2003 de %66).

 

Zaman içinde dayak cinsinden şiddet, son yıllarda %78’lerden %57’ye gerilemiştir. Bu son derece olumlu bir gelişmedir

 

Bıçak, tabanca gibi araçların kullanıldığı silahlı saldırı %2.70 (Bu oran 2003 yılında %4.13 dür.).

b)        Gasp %4.71(Bu oran 2003 yılında %5.78 dir.).

c)         Tehdit (Bu oran 2003 yılında %8.61 dir.).

d)        Hiçbiri (Bu oran 2003 yılında %22.41 dir.).

 

 ÇOCUKLARDAN KAYNAKLANAN ŞİDDET

(ŞİDDET FAİLİ ÇOCUK)

§1. Yöntem 

Tarafımızdan organize edilen bu kamuoyu araştırmasının ilki 2001 yılının  Ocak ayı içinde tamamlanmıştır. Aynı araştırma 2003 yılında tekrarlanmış ve sonuçları Nisan ayı içinde alınmıştır. Bu araştırma, bilimsel esaslara uygun olarak, cinsiyet, yaş ve yer  unsurları ile denek sayısı dengeli bir şekilde belirlenerek  4.577 kişi  ile 2003 YILINDA  3.475 kişi  ile Türkiye genelinde  yüz yüze görüşme yöntemiyle yapılmıştır. Araştırmaya katılanların 2034’ü (%44.44) kadın(Bu oran 2003 yılında %47.93 dür.); 2.543'ü (%55.56) erkektir(Bu oran 2003 yılında %52.07 dir.).

     

§3. Sonuçlar

 

1.Çocukluğunuzda veya gençliğinizde şiddete karıştınız mı?

 

a) Evet %37.78 (Bu oran 2003 yılında %34.87dir.).

 

Bu sonuca göre, AİLE İÇİNDE,  OKULDA VE  BUNLARIN DIŞINDA KALAN SOSYAL ÇEVRESİNDE SIK SIK ŞİDDETLE YÜZ YÜZE GELEN ÇOCUKLAR VE GENÇLER ŞİDDETİ ÖĞRENİP UYGULAR HALE GELİYORLAR. SON İKİ YILDA %3 CİVARINDA GERİLEYEN; ANCAK BATI STANDARTLARINA NAZARAN HALA ÇOK YÜKSEK OLAN  BU  ORANI BAŞKA TÜRLÜ İZAH ETMEK KOLAY DEĞİLDİR.

 

Bu oran kadınlarda %29.84, erkeklerde %43.60 dır. Bu da erkek çocuk ve gençlerin kızlara nazaran şiddete daha  eğilimli olduklarını gösteriyor.

 

Keza 11-15 de %33 (2003 de %26), 16-21 yaş gurubunda %38.36(2003 de %37); 22-40 da %36.70(2003 de %35); 41-65 de %37.72(2003 de %36), 66 ve üstünde ise 45.40 (2003 de %40)dır.

 

Çocuklardan kaynaklanan şiddetin zaman içinde %45 lerden %33 lere son iki yılda da %26 lara kadar azalma eğilimine girmiş olması memnuniyet vericidir.

 

Aynı soruya şehir merkezinde %35.48(2003 de %33), gecekonduda %46.95(2003 de %54) ve kırsalda %44.16 (2003 de %39)oranında olumlu yanıt verilmiştir. Bu oranın gecekonduda en yüksek değere ulaştığı açıkça görülmektedir.

 

Şiddet eğiliminin gecekondu bölgelerinde  yüksek oranda olması ve son iki yıl içinde artış eğilimi içinde bulunması dikkat çekicidir.

 

d)       Hayır %60.76

 

2. Yaptığınız şiddet hareketinin türü ne idi?

Araştırmaya katılanlar, çocukluk veya gençlik yıllarında işledikleri şiddet eylemi türü olarak ÖNEM SIRASINA GÖRE ŞU FİİLLERİ GÖSTERMİŞLERDİR:

1.                      MÜESSİR FİİL

2.                      MALA ZARAR VERMEK

3.                      SİLAHLI SALDIRI VE

4.                      GASP

Burada vücut bütünlüğüne yönelik suçların ilk sırada ve büyük oranda yer alması dikkat çekicidir. Ancak mala zarar verme eylemlerindeki yoğunluk da az değildir.

 

a) Müessir fiil %27.45 (Bu oran 2003 yılında %21.12 dir.).

 

Bu oran kadınlarda %22.25, erkelerde ise %31.46 dır.

11-15 yaş gurubunda oran %25.82; 16-21 yaş gurubunda %28.68; 22-40 da %26.78; 41-65 de %27.53, 66 ve üstünde ise %27.33 tür.

 

Aynı soruya şehir merkezinde %27(2003 de %20), gecekonduda %27.96(2003 de %23) ve kırsalda %29.73(2003 de %23) oranında olumlu yanıt verilmiştir.

 

b) Mala zarar vermek, %10.88 (Bu oran 2003 yılında %11.02 dir.).

 

 Bu oran kadınlarda %8.31, erkelerde ise %12.88 dir.

 

11-15 yaş gurubunda mala zarar verdiğini açıklayanların oranı %13,11(2003 de %11.69); 16-21 yaş gurubunda %11.43; 22-40 da %9.68; 41-65 de %11.02, 66 ve üstünde ise 17.28 dir.

Aynı soruya şehir merkezinde %9.41, gecekonduda %19.21 ve kırsalda %14.66 oranında olumlu yanıt verilmiştir. BURADA GECEKONDU VE KIRSALDA  ORTAYA ÇIKAN ORANLAR SON DERECE DİKKAT ÇEKİCİDİR.

 

c)       Gasp, %1.34 (Bu oran 2003 yılında %1.24 dür.).Bu oran kadınlarda %0.85, erkelerde ise %1.72 dir. 11-15 yaş gurubunda gasp suçu işlediğini söyleyenlerin oranı %1,23; 16-21 yaş gurubunda %1.15; 22-40 da %1.53; 41-65 de %1.13, 66 ve üstünde ise 1.85 dir. Aynı soruya şehir merkezinde %1.34, gecekonduda %1.66 ve kırsalda %1.25 oranında olumlu yanıt verilmiştir.

d)      Bıçak veya tabanca gibi silahlarla saldırı%2.15. (Bu oran 2003 yılında %2.39 dur.).

 

4. Şiddet hareketini tek başınıza mı yaptınız?

a)       Tek başıma, %25.25(Bu oran 2003 yılında %14.07 dir.). 

b)       Kardeşlerimle birlikte, %3.63 (Bu oran 2003 yılında %5.52 dir.).

c)        Arkadaşlarımla birlikte, 13.56 (Bu oran 2003 yılında %16.65 dir.).

d)       Tanımadığım kişilerle birlikte, %0.93. (Bu oran 2003 yılında %1.70 dir.).

 

Ülkemizde şiddet hareketine yönelen çocuk ve/veya gençlerin genellikle bu eylemleri tek başlarına gerçekleştirdikleri anlaşılmaktadır. Ancak, 2001 yılında araştırmaya katılan deneklerden %13’ünün, 2003 de ise %17 sinin söz konusu fiilleri arkadaşları ile birlikte, bir kısmının kardeşleri ile birlikte hatta bir kısmının da hiç tanımadıkları kimselerle birlikte işlediklerini söylemeleri dikkat çekicidir.

 

Bilindiği gibi, bu şekilde ilenen eylemler çocuk veya genç çetelerinin varlığına işaret etmesi bakımından önemlidir.

                                                 

6. Çocukların şiddete yönelmesinin sebebi nedir?

a)       Eğitimsizlik, %18.57 (Bu oran 2003 yılında %33.88 dir.).

b)       Anne-babanın ilgisizliği, %17.92 (Bu oran 2003 yılında %46.05 dir.).

c)        Şiddet içerikli yayınlar, programlar, oyunlar, %17.35(Bu oran 2003 yılında %14.50 dir.).

 

7. Çocukların şiddete yönelmesinin sebebi nedir?

 

a)       Çocuğun psikolojik durumu, %8.31 (Bu oran 2003 yılında %21.77 dir.

b)      Çocuğun içinde yaşadığı sosyal çevre, %41.46 (Bu oran 2003 yılında %51.04dür.

c)        Çocuğun içinde bulunduğu ekonomik koşullar, %30.49(Bu oran 2003 yılında %15.99 dur.

d)      Büyükleri taklit, %19.09(Bu oran 2003 yılında %9.35 dir.

Halkımıza göre, çocukların ve gençlerin şiddete yönelmesinin sebepleri ÖNEM SIRASIYLA esas olarak şunlardır:

1.                 ÇOCUĞUN İÇİNDE YAŞADIĞI SOSYAL ÇEVRE

2.                 ANNE-BABA İLGİSİZLİĞİ

3.                 EĞİTİMSİZLİK

4.                 ÇOCUĞUN  PSİKOLOJİK DURUMU

5.                 EKONOMİK KOŞULLAR

6.                 ŞİDDET İÇERİKLİ YAYINLAR, PROGRAMLAR VE OYUNLAR

7.                 BÜYÜKLERİ TAKLİT

 

Çocuklardan kaynaklanan şiddet ile mücadelede sosyal çevrenin; ailenin,  anne ve babanın rolünün ve eğitimin (bilgilendirme ve bilinçlendirmenin) önemi burada bir kez daha ortaya çıkmaktadır. BU TABLO, AYRICA ANAYASANIN 2’NCİ MADDESİNDE VAR OLUP DA 1983 LERDEN BU YANA UNUTULAN SOSYALDEVLET İLKESİNİN TÜRKİYEDE YENİDEN HAKİM KILINMASININ ŞART OLDUĞUNU ORTAYA KOYMAKTADIR.

 

10. Aynı koşullar olsa, bugün de  aynı şekilde davranır mıydınız?

a)       Evet, %41.23 (Bu oran 2003 yılında %38.30 dur.).

b)       Hayır, %31.07(Bu oran 2003 yılında %36.86 dır.).

c)        Bilmiyorum%27.70(Bu oran 2003 yılında %24.84 dür.).

 

 

Kamuoyu çalışmasının toplu bilgisayar sonuçları elbette ki bunlardan ibaret değildir. Ayrıntılı bilgisayar çıktıları Derneğimizde bulunmaktadır.

Saygı ile bilginize sunarım.

 

§1. MAĞDUR ÇOCUK

 

Tarafımızdan organize edilen MAĞDUR ÇOCUK konulu  kriminolojik araştırma 20 Mart 2001 de tamamlanmış ve 16 Nisan  2001 de toplu bilgisayar sonuçları alınmıştır. Bu çalışmanın da tekrarı hazırlıkları Bilgi Üniversitesinde halen devam etmektedir. Bu araştırma, bilimsel esaslara uygun olarak, cinsiyet, yaş ve yer  unsurları ile denek sayısı dengeli bir şekilde belirlenerek  7139 kişi ile Türkiye genelinde  yüz yüze görüşme yöntemiyle yapılmıştır. Deneklerin tamamı 8 yıllık temel eğitim ve öğretim kurumlarında okuyan çocuklardır.

     

I. Araştırmaya katılanlara İlişkin Bilgiler:

1.       a) Erkek (3.863) %54.11  b) Kadın (3.276) %45.89

2.       a) 11-12 %46.81, b) 13-14 %42.67, 15-16 %29.94

3.       a) 1-5.sınıf %46.81, b) 5-8.sınıf %53.19

4.       a) Şehir merkezi %71.84, b) Gecekondu %12.00, c) Kırsal %16.16

5.       AİLE DURUMU: a) Annem babam resmi nikahlı %82.97, b) Annem babam nikahsız birlikte yaşıyor %4.93, c) Annem, babam ayrı yaşıyor %5.46, d) Annem öldü %3.00, e) Babam öldü %3.64.

6.       AİLESİNİN İŞ DURUMU: a) Annem-babam çalışıyor (örneğin tarlada, resmi dairede, ticarethanede, fabrikada vs.) %33.21, b) Annem ev hanımı, babam çalışıyor %56, c) Annem ev hanımı, babam işsiz %4.02, d)  Annem çalışıyor, babam işsiz %3.76, e) Annem de babam da işsiz %3.01.

7.       ANNE-BABANIN GEÇİM DURUMU: a) Mutlu bir aileyiz %38.20, b) Mutluyuz, fakat annem-babam zaman zaman tartışır %41.92, c) Annem-babam arasında şiddetli geçimsizlik var, çok sık tartışırlar %12.59 ,d) Annem-babam arasında şiddetli geçimsizlik var, babam annemi dövüyor %5.53, e) Annem-babam arasında şiddetli geçimsizlik var, her ikisi de birbirine vurabiliyor %1.77.

8.       AİLENİN EKONOMİK DURUMU: a) Çok iyi, her istediğimizi alabiliyoruz %13.11, b) İyi %58.78, c) Kötü, ama temel ihtiyaçlarımızı karşılayabiliyoruz %23.85, d) Çok kötü, yemek bulmakta bile  sıkıntı çekiyoruz %2.62, e) Ailemin hiçbir geliri yok %1.64.

9.       YAŞAMINI NASIL SAĞLADIĞI: a) Annem babam bana bakıyor %81.12, b) Yakınlarım bana bakıyor %5.46, c) Vakit buldukça  çalışıp aile bütçesine  ben de katkı sağlıyorum %10.29, d) Hayatımı bizzat çalışarak kendim kazanıyorum %3.14, d) Bazı yardımsever insanlar (veya kuruluşlar) bana yardım ediyor.%0.00

Sekiz yıllık eğitimini sürdüren çocukların yaklaşık %14’ü çalışmaktadır.

10.  KENDİNİ NASIL DEĞERLENDİRDİĞİ: a) Çok mutluyum %17.28, b) Genel olarak kendimden memnunum %45.82, c) Bazen kendimin hiçbir işe yaramadığını düşünüyorum %15.54, d) Gurur duyabileceğim hiçbir şeyin olmamasından korkuyorum %8.53, e) Fikrim yok %12.82.

11.  PSİKOLOJİK DURUMU: a) Çabuk sinirlenirim %20.52, b) Hemen hemen hiç sinirlenmem %17.28, c) Zaman zaman sinirlenirim %33.61, d) Çok çabuk sinirlenirim, fakat bu durum kısa sürede geçer %20.84, e) Kolay sinirlenirim ve uzun süre devam eder %7.75.

 

II. Şiddete İlişkin Sorulara Verilen Yanıtlar

 

12.  Son iki yıl içinde herhangi bir ŞİDDETE MARUZ KALDINIZ MI? 

a)       Evet, %44.47, (Bu oran kadınlarda % 40.23, erkeklerde %47.05 dir); (Şehir merkezinde %41.16, Gecekonduda %56.74, Kırsalda %46.77); (Annem babam evli %41.75; Annem babam nikahsız birlikte %53.28; Annem babam ayrı yaşıyor %54.64; Annem öldü %54.21; Babam öldü 55.21)(Annem babam çalışıyor %39.98; Annem ev hanımı babam çalışıyor %42.88; Annem ev hanımı babam işsiz %55.09; Annem çalışıyor babam işsiz %61.80; Anne ve baba işsiz %66.20)(Mutlu bir aileyiz %29.53; Mutluyuz, fakat annem babam zaman zaman tartışır %44.67; Annem-babam arasında şiddetli geçimsizlik var, çok sık tartışırlar %65.19;  Annem-babam arasında şiddetli geçimsizlik var, babam annemi dövüyor %76.55; Annem-babam arasında şiddetli geçimsizlik var, her ikisi de birbirine vurabiliyor %71.77) (Ailenin ekonomik durumu çok iyi %27.68; iyi %38.31; Kötü, ama temel ihtiyaçlarımızı karşılayabiliyoruz %62.22; Çok kötü, yemek bulmakta bile  sıkıntı çekiyoruz %75.40)( Annem babam bana bakıyor %39.43; Yakınlarım bana bakıyor %56.69; Vakit buldukça  çalışıp aile bütçesine  ben de katkı sağlıyorum %63.69; Hayatımı bizzat çalışarak kendim kazanıyorum %70.72)( Çok mutluyum %25.91; Genel olarak kendimden memnunum %40.79; Bazen kendimin hiçbir işe yaramadığını düşünüyorum %58.63; Gurur duyabileceğim hiçbir şeyin olmamasından korkuyorum %57.92) (Çabuk sinirlenirim %49.76; Hemen hemen hiç sinirlenmem %31.84; Zaman zaman sinirlenirim %40.82, d) Çok çabuk sinirlenirim, fakat bu durum kısa sürede geçer %45.93, e) Kolay sinirlenirim ve uzun süre devam eder %63.47)

b)       Hayır %47.35,

c)        Fikrim yok %8.18.

 

13.  Maruz kaldığınız şiddet olayı aşağıdakilerden hangisi idi? (Karışmadıysanız lütfen 13 ila 15. sorularda HİÇBİRİ yanıtını işaretleyiniz!).

 

a)       Müessir fiil (dayak) %31.55, Bu oran kadınlarda %27.50, erkeklerde %35.01 dir) (Şehir merkezinde %28.87, Gecekonduda %39.69, Kırsalda %37.68)(Annem babam evli %29.78; Annem babam nikahsız birlikte %38.24; Annem babam ayrı yaşıyor %41.80; Annem öldü %38.42; Babam öldü %41.77); (Annem babam çalışıyor %28.90; Annem ev hanımı babam çalışıyor %37.82; Annem ev hanımı babam işsiz %50.00; Annem çalışıyor babam işsiz %50.94)(Mutlu bir aileyiz %19.53; Mutlu bir aileyiz %29.53; Mutluyuz, fakat annem babam zaman zaman tartışır %30.98; Annem-babam arasında şiddetli geçimsizlik var, çok sık tartışırlar %50.64; ) Annem-babam arasında şiddetli geçimsizlik var, babam annemi dövüyor %65.34; Annem-babam arasında şiddetli geçimsizlik var, her ikisi de birbirine vurabiliyor %49.18) (Ailenin ekonomik durumu çok iyi %18.06; iyi %26.81; Kötü, ama temel ihtiyaçlarımızı karşılayabiliyoruz %46.99; Çok kötü, yemek bulmakta bile  sıkıntı çekiyoruz %59.22)( Annem babam bana bakıyor %28.24; Yakınlarım bana bakıyor %41.38; Vakit buldukça  çalışıp aile bütçesine  ben de katkı sağlıyorum %46.98; Hayatımı bizzat çalışarak kendim kazanıyorum %47.47)( Çok mutluyum %16.39; Genel olarak kendimden memnunum %29.14; Bazen kendimin hiçbir işe yaramadığını düşünüyorum %42.95;  Gurur duyabileceğim hiçbir şeyin olmamasından korkuyorum %44.50)( Çabuk sinirlenirim %34.93;  Hemen hemen hiç sinirlenmem %21.86; Zaman zaman sinirlenirim %30.46; Çok çabuk sinirlenirim, fakat bu durum kısa sürede geçer %32.56; Kolay sinirlenirim ve uzun süre devam eder %46.14)

 

b)       Eşyalarıma zarar verildi %8.52,    (Gecekonduda %11.80)(Annem öldü %12.81; Babam öldü %11.24)

c)        Gasp, (Para veya eşyamı zorla aldılar) %4.27, (Şehir merkezinde %4.34, Gecekonduda %5.60)(Annem öldü %8.37; Babam öldü %5.22)

d)       Cinsel bir davranışa zorlandım %1.74, (erkeklerde %1.14, kadınlarda %2.41) (Gecekonduda %2.98)( Annem babam ayrı yaşıyor % 2.91; Babam öldü %2.81), e) Hiçbiri %53.92

 

14.  Şiddete nerede maruz kaldınız?

a)       Evde %17.01, (kadınlarda %19.37, erkeklerde %14.95), (Şehir merkezinde % 14.69, Gecekonduda %23.54, Kırsalda %22.51)(Annem babam resmen evli %16.10; Annem babam nikahsız birlikte %24.33; Annem babam ayrı yaşıyor %24.21); (Annem babam çalışıyor %14.96,)

b)       Okulda %14.19, (kadınlarda %11.30, erkekler %16.69), (Şehir Merkezinde%14.69, Gecekonduda %13.14, Kırsalda %12.83)(Annem öldü %23.62)

c)        Sokakta %12.09, (kadınlarda %8.48, erkeklerde, %15.22), (Gecekonduda %17.68)(Babam öldü %24.80)

d)       Spor yapılan yerlerde %1.88,

e)        Hiçbiri %54.82

 

15.  Son yıllarda OKULLARDA  çocuk ve gençler arasında şiddet olaylarının arttığını duymaktayız. Son iki yıl içinde bu tür olaylara tanık oldunuz mu?

a)       Evet, bir defa %9.86,

b)       Evet, iki defa %10.73,

c)        Evet, üç defa %8.91,

d)       Evet, dört ve dörtten fazla %19.93,

e)        Hayır %50.56.

     

§2. FAİL ÇOCUK

 

Tarafımızdan organize FAİL ÇOCUK konulu araştırma, diğer araştırma gibi,  20 Mart 2001 de tamamlanmış ve 16 Nisan  2001 de toplu bilgisayar sonuçları alınmıştır. Bu çalışmanın da tekrarı hazırlıkları Bilgi Üniversitesinde halen devam etmektedir. Bu araştırma da, bilimsel esaslara uygun olarak, cinsiyet, yaş ve yer  unsurları ile denek sayısı dengeli bir şekilde belirlenerek  8.535 kişi ile Türkiye genelinde  yüz yüze görüşme yöntemiyle yapılmıştır. Deneklerin tamamı 8 yıllık temel eğitim ve öğretim kurumlarında okuyan çocuklardır.

 

I. Araştırmaya katılanlara İlişkin Bilgiler:

1.         a) Erkek (4.690) %54.95,  b) Kadın (3.845) %45.05

2.         11-12 %31.11, b) 13-14 %38.91, 15-16 %29.97

3.         a) 1-5.sınıf %47.88, b) 5-8.sınıf %52.12

4.         a) Şehir merkezi %75.63, b) Gecekondu %13.73, c) Kırsal %10.64

5.         AİLE DURUMU: a) Annem babam resmi nikahlı %80.91, b) Annem babam nikahsız birlikte yaşıyor %7.48, c) Annem, babam ayrı yaşıyor %6.02, d) Annem öldü %2.10, e) Babam öldü %3.50.

6.         AİLESİNİN İŞ DURUMU: a) Annem-babam çalışıyor (örneğin tarlada, resmi dairede, ticarethanede, fabrikada vs.) %30.85, b) Annem ev hanımı, babam çalışıyor %55.91, c) Annem ev hanımı, babam işsiz %6.62, d)  Annem çalışıyor, babam işsiz %4.47, e) Annem de babam da işsiz %2.15

7.         ANNE-BABANIN GEÇİM DURUMU: a) Mutlu bir aileyiz %39.26, b) Mutluyuz, fakat annem-babam zaman zaman tartışır %42.19, c) Annem-babam arasında şiddetli geçimsizlik var, çok sık tartışırlar %12.00 ,d) Annem-babam arasında şiddetli geçimsizlik var, babam annemi dövüyor %5.44, e) Annem-babam arasında şiddetli geçimsizlik var, her ikisi de birbirine vurabiliyor %1.11.

8.         AİLENİN EKONOMİK DURUMU: a) Çok iyi, her istediğimizi alabiliyoruz %13.18, b) İyi %54.14, c) Kötü, ama temel ihtiyaçlarımızı karşılayabiliyoruz %27.64, d) Çok kötü, yemek bulmakta bile  sıkıntı çekiyoruz %3.65, e) Ailemin hiçbir geliri yok %1.40.

9.         YAŞAMINI NASIL SAĞLADIĞI: a) Annem babam bana bakıyor %81.56, b) Yakınlarım bana bakıyor %4.94, c) Vakit buldukça  çalışıp aile bütçesine  ben de katkı sağlıyorum %10.26, d) Hayatımı bizzat çalışarak kendim kazanıyorum %3.24, d) Bazı yardımsever insanlar (veya kuruluşlar) bana yardım ediyor.%0.00

10.     KENDİNİ NASIL DEĞERLENDİRDİĞİ: a) Çok mutluyum %20.46, b) Genel olarak kendimden memnunum %45.06, c) Bazen kendimin hiçbir işe yaramadığını düşünüyorum %15.34, d) Gurur duyabileceğim hiçbir şeyin olmamasından korkuyorum %8.10, e) Fikrim yok %11.04.

11.     PSİKOLOJİK DURUMU: a) Çabuk sinirlenirim %24.45, b) Hemen hemen hiç sinirlenmem %14.57, c) Zaman zaman sinirlenirim %34.45, d) Çok çabuk sinirlenirim, fakat bu durum kısa sürede geçer %20.52, e) Kolay sinirlenirim ve uzun süre devam eder %6.00.

 

II. Şiddete İlişkin Sorulara Verilen Yanıtlar

 

12.     Aşağıdak, şiddet biçimlerinden hangisine uğrayacağınızdan korkuyorsunuz?

a)         Dayak yemek %32.39,

b)        Tehdit ya da şantaja maruz kalmak%15.30,

c)         Cinsel davranışlara zorlanmak%18.83,

d)        Zorla para ya da eşya vermek %10.27,

e)          Hiçbiri %23.21

 

13.     Çocuklar ve gençler arasında şiddet olaylarının arttığını duymaktayız. Son iki yıl içinde böyle bir olaya karıştınız mı?

 

a)         Evet,  %32.36(2003 oranını yakında saptamış olacağız),

AİLE DURUMU: a) Annem babam resmi nikahlı %29.67, b) Annem babam nikahsız birlikte yaşıyor %44.58, c) Annem, babam ayrı yaşıyor %41.88, d) Annem öldü %31.46, e) Babam öldü %39.93.

AİLESİNİN İŞ DURUMU: a) Annem-babam çalışıyor (örneğin tarlada, resmi dairede, ticarethanede, fabrikada vs.) %28.32, b) Annem ev hanımı, babam çalışıyor %31.34, c) Annem ev hanımı, babam işsiz %42.14, d)  Annem çalışıyor, babam işsiz %45.24, e) Annem de babam da işsiz %41.76

ANNE-BABANIN GEÇİM DURUMU: a) Mutlu bir aileyiz %22.32, b) Mutluyuz, fakat annem-babam zaman zaman tartışır %34.12, c) Annem-babam arasında şiddetli geçimsizlik var, çok sık tartışırlar %44.83 ,d) Annem-babam arasında şiddetli geçimsizlik var, babam annemi dövüyor %55.38, e) Annem-babam arasında şiddetli geçimsizlik var, her ikisi de birbirine vurabiliyor %47.41.

AİLENİN EKONOMİK DURUMU: a) Çok iyi, her istediğimizi alabiliyoruz %21.88, b) İyi %27.44, c) Kötü, ama temel ihtiyaçlarımızı karşılayabiliyoruz %41.90, d) Çok kötü, yemek bulmakta bile  sıkıntı çekiyoruz %54.34

YAŞAMINI NASIL SAĞLADIĞI: a) Annem babam bana bakıyor %27.24; b) Yakınlarım bana bakıyor %41.67, c) Vakit buldukça  çalışıp aile bütçesine  ben de katkı sağlıyorum %11.60, d) Hayatımı bizzat çalışarak kendim kazanıyorum %5.25;

 

KENDİNİ NASIL DEĞERLENDİRDİĞİ: a) Çok mutluyum %23.58, b) Genel olarak kendimden memnunum %29.05, c) Bazen kendimin hiçbir işe yaramadığını düşünüyorum %43.31, d) Gurur duyabileceğim hiçbir şeyin olmamasından korkuyorum %41.78

PSİKOLOJİK DURUMU: a) Çabuk sinirlenirim %41.58, b) Hemen hemen hiç sinirlenmem %22.03, c) Zaman zaman sinirlenirim %28.78, d) Çok çabuk sinirlenirim, fakat bu durum kısa sürede geçer %35.13, e) Kolay sinirlenirim ve uzun süre devam eder %23.48.

 

b)        Hayır %56.11,

c)         Fikrim yok %11.53

 

14.     Karıştığınız şiddet olayı aşağıdakilerden hangisiydi? (Karışmadıysanız lütfen 13 ila 15. sorularda HİÇBİRİ yanıtını işaretleyiniz!).

a)         Müessir fiil (dayak) %18.78,

b)        Mala zarar vermak %6.34,

c)         Gasp, (Başkasının para veya eşyamı zorla almak) %3.18,

d)        Cinsel bir davranışa zorlama %2.01,

e)         Hiçbiri %69.69

 

15.     Okulda çocukların veya gençlerin şiddet uyguladıklarına, örneğin bir başka çocuğu veya genci dövdüklerine veya para veya değerli eşyalarını zorla aldıklarına tanık oldunuz mu?

a)         Evet, son iki yılda sadece bir defa%17.55,

b)        Evet son iki yılda iki defa %17.75,

c)         Evet, son iki yılda üç defa %10.89,

d)        Evet, son iki yılda dört defadan fazla %16.06,

e)         Hayır hiç tanık olmadım %37.75.

 

SONUÇ

 

Görüldüğü gibi, aslında araştırmanın sonuçları o kadar açıktır ki, yoruma dahi gerek bulunmamaktadır.Ancak biz burada yine de birkaç önemli noktanın tekrarlanarak vurgulanmasının yararlı olduğuna inanmaktayız.

 

1.       ŞİDDET ÜLKEMİZDE SON DERECE YAYGINDIR. Bu yaygın şiddetin en sık ortaya çıkan türü ise müessir fiil; başka bir ifade ile DAYAKTIR

2.       DAYAK EVDE BAŞLAMAKTA OKULDA DEVAM ETMEKTEDİR. Şiddet ile mücadelede yararlanılması gereken iki kurum olan AİLE ve OKUL şiddetin kaynağı durumundadır.

3.       Okullarda ÇOCUKLAR ARASINDAKİ ŞİDDETİN YAYGINLIĞI kaygı vericidir.

4.       ŞİDDET

A.     Ayrı yaşama, boşanma veya ölüm sebebiyle parçalanmış;

B.     Ekonomik durumu kötü;

C.     Anne veya babadan birinin veya her ikisinin işsiz olduğu;

D.     Gecekonduda ve nisbeten kırsalda yaşayan;

E.      Anne ve  baba arasında şiddetli geçimsizliğin ve fakat özellikle şiddetin bulunduğu AİLELERDE ÇOK YAYGINDIR.

5.       ŞİDDET ORANI

A.     Geçimi yakınları tarafından karşılanan veya ara sıra veya sürekli çalışarak bizzat karşılayan;

B.     Kendisi ile barışık, kendinden memnun olmayan;

C.      Gelecek endişesi içinde bulunan;

D.     Sinirli çocuklar bakımından ÇOK YÜKSEKTİR.

 

SOSYAL DEVLET İLKESİNİ HAYATA GEÇİRMEYEN VEYA GEÇİREMEYEN BİR ÜLKEDE BU SONUÇLARA  HAYRET EDİLEMEZ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   DİPNOTLAR:

 



[1] Öztürk/Erdem/Özbek, Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2000, s.

[2] Dönmezer, Kriminoloji, İstanbul 1990, ; Sokullu, Kriminoloji, İstanbul 1998,   Demirbaş, Kriminoloji, Ankara 2001 ; Soyaslan, Kriminoloji, Ankara 2000

 

 

 

 

 

© www.kriminoloji.com 2002

Sitemize www.kriminoloji.com, hukukcu.net, hukukcu.org veya turkhukuk.net, turkhukuk.org adreslerinden ulaşabilirsiniz.

 

 

Ana sayfa