www.kriminoloji.com
KRİMİNOLOJİ ÖĞRENMENİN YARARLARI
Ord.Prof.Dr.
Sulhi DÖNMEZER[1]
©
www.kriminoloji.com 2002
Kriminolojinin bir kere, pratik yararları
vardır. Kriminoloji bazı sosyal hizmetlerde ve mesleklerde çalışacak olanlar
için esaslı bir hazırlığı belirlemektedir.
Memleketimizde suçları önlemek için, bir kısım
çabalar gösterilmektedir. Bu çabalarım belirli bir sonuçlara ulaşabilmesi için
olumlu kriminolojik araştırmaların sonuçlarına dayanmasına şarttır.
Bizce, kriminoloji eğitiminin asıl büyük
faydası, bir hayat felsefesi kurmak bakımından sağlayacağı olgunluktur. Taft’ın dediği gibi insanın muhtaç olduğu gerçek ve pozitif
hayat felsefesi, kriminolojiden elde edilebilir. İçinde yaşadığımız toplumu
tanımak için, onun yalnız iyi vasıflarını bilmek yeterli değildir; fakat aynı
zamanda onun suç doğuran yönlerini, suç yataklarını da bilmeniz ve gerçekçi bir
gözle bunları incelemeniz gerekir.
Suçun incelenmesi insan davranışlarının
anlaşılması hususunda getireceği büyük katkı bakımından da önemlidir[2].
İnsan davranışları normlara uygun (conformiste) ve
normlardan sapıcı (non conformiste)
olmak üzere iki kısımdır; insanın normlardan ne için ve nasıl saptığını
bilmediğimiz sürece insan eylem, davranış ve tutumlarını anlamak izah etmek
mümkün olamaz. Çok yakın zamanlara kadar kriminolojik araştırmaların hedefi
suçun sebep ve etmenlerini izaha çalışmak olmuştur.
Ancak son yıllarda insanın sapıcı eylem,
davranış ve tutumlarını sebep ve etmenlerini belirleyici bir yaklaşımla izah
etmek hususundaki bu yöntem ve bu konudaki teorik izah biçimleri, hiç olmazsa
kısmen, değişik diğer bazı yaklaşımlara yerlerini bırakmış bulunmaktadır: Zira Sykes’in de belirttiği gibi[3] toplumun geniş bir
bölümünün sapıcı olarak telâkki ettiği bazı eylemleri kanun suç olarak
saymamakta; Ceza Kanunun suç saydığı bazı hareketleri ise nüfusun büyük bir
kısmı suç telâkki etmemektedir[4]. Ceza Kanunlarının
koymuş bulunduğu bütün kuralların hepsi bütün toplum tarafından kabul edilmiş
değildir. Diğer yandan kişilerin mensubu bulundukları alt grupların[5] normları birbiri ve
tüm toplumun ile çelişkili olabilir; bu gibi hallerde kuraldan sapma değil ve
fakat seçenek teşkil eden diğer bir kurala uyma söz konusu olur. O halde suç
bazen birbiriyle rekabet halinde bulunan normlardan birisine uyulmasından da
doğabilir.
Yine çağımız kriminolojisinde üzerinde önemle
durulan görüşlerden biriside (Enteraksiyonist Teori) dir[6]. Bu görüşe göre önemli
sosyal gerçek, bazı kişilerin ne için sapıcı tavır ve hareket örneklerine
uydukları değil ve fakat toplum bazı kişilere ne için ve ne suretle sapıcı
damgasını vurduğu, etiketini yapıştırdığıdır. Radikal Kriminolojinin
taraftarları suç teşkil eden davranışa toplumun bütün sınıf, grup ve
zümrelerinde rastlandığı halde suçluluğun ağır biçimde yoksul ve siyaseten güçsüz sınıflar ve gruplar arasında
yoğunlaşmasını, damgalama sürecinin, işlenen fiilden çok önceden edinilmiş
fikirlere ve kanunları uygulayan mercilerin tutumuna bağlı olduğunu öne
sürmektedirler. Bu görüş kriminologların
dikkatlerini geniş ölçüde fiil dinamiğinden sosyal kurumlar dinamiğine
çevirmelerine ve suçun önlenmesi konusunun çok daha fazla önem kazanmasına
sebebiyet vermiştir. Bu sebeple kişiye sapıcı, suçlu damgasını vuran sürecin
incelenmesi hususuna bugün üstün önem verilmektedir.
“Özet olarak şu hususları açıklayabiliriz: Son
yirmi yıl içinde kriminolojik ve sosyolojik teori, giderek suçun, boyutları
belli, bireysel ve sosyal patolojilerin sevkettiği
insan davranışının bilimsel bir kategorisini teşkil ettiği hususundaki faraziyeleri
bertaraf etmektedir. Bugün sebepleri bulmaya yönelik modellerin keşfinin çok
güç olduğu, suç kavramının çok karmaşık nitelik taşıdığı kabul edilmektedir.”
Kriminologlarca kabul edilen çağdaş görüş
şudur ki, kriminoloji hukukî, kanunî kurumların sosyal rolünü açıklamalı ve bu
suretle toplumun daha iyi anlaşılması hususunda katkıda bulunmalıdır[7].
DİPNOTLAR:
[1] Bu yazı Sayın Ord.Prof.Dr. Sulhi Dönmezer’in Beta
Basım Yayım’dan çıkan “Kriminoloji” kitabından tanıtım amacıyla alınmıştır.
(Ord.Prof.Dr. Sulhi Dönmezer, Kriminoloji,
Beta, İstanbul, 1994, 8.bası, s.26 vd.) Amacımız suç
konusunda çıkan kitaplardan, dergilerden, yazılardan sizleri haberdar etmek;
bilgi evrenine ve Türk kriminolojisine (suç bilimine) katkıda bulunmak ve
topluma faydalı olmaktır. Daha detaylı bilgi için ilgili kitaba başvurmanızı
tavsiye ederiz.
NOT: Sayın Ord.Prof.Dr. Sulhi
Dönmezer kriminolojinin Türkiye’de ki ilk kurucusu ve
eğitimcisidir. Hocamızın bu çok değerli kriminoloji kitabı bu alandaki değerini
hâlâ sürdürmektedir. Bu nedenle özellikle bu kitabı tavsiye ederiz: www.betayayincilik.com
[2] Sykes, s.28
[3] Sykes, s.29
[4] John
Kaplan, Marjiuana: The
New Prohibition, New York, 1970
[5] Alt grup kavramı için bk. Sulhi Dönmezer,
Toplumbilim, 11. bası, 1994
[6] Detaylı bilgi için bk. Sulhi Dönmezer,
Kriminoloji, 1994, s.351 vd.
[7] Sayın Hocamız, Sulhi Dönmezer’in
bu yazısına ilâve olarak şunu belirtmeyim ki, kriminoloji eğitimi sayesinde suç
kavramı, suçun nedenleri, suçun oluşumu, suçlunun incelenmesi, suçlunun ıslahı,
suçun önlenmesi…. gibi çok önemli konular bilimsel bir metodla
incelenmekte ve öğrenilmektedir. Bunun sonucunda uygulamada, suça ve suçluya
karşı bilimsel bir yaklaşım doğmaktadır. Suçun bir de çok büyük bir ekonomik
boyutu vardır ki, bu ekonomik maliyetin azaltılması, ancak yapılan kriminolojik
araştırmalar ile suçun önlenmesi ve kriminoloji eğitimi ile bunun uygulamaya
dökülmesi ile mümkün olabilir.
© www.kriminoloji.com 2002
Sitemize www.kriminoloji.com, hukukcu.net,
hukukcu.org veya turkhukuk.net,
turkhukuk.org adreslerinden ulaşabilirsiniz.