www.kriminoloji.com

 

 

KRİMİNOLOJİ VE KRİMİNALİSTİK ARASINDAKİ FARK

 

 

 

 

 

 

Erol TUTAR

© www.kriminoloji.com 2002

 

 

 

İki farklı kavram olan kriminoloji ve kriminalistik çoğu zaman yanlış olarak birbirinin yerine kullanılmaktadır.[1] Kriminolojinin kriminalistik ile karıştırılması hiç nadir değildir. Her iki bilimde suçla ilgili (Latince “crimen”) yapacakları vardır. Bununla birlikte, kriminalistin ilk sırada suçun aydınlatılması ile meşgul olmasına karşın, kriminologları her şeyden önce suçlu davranışın nedenleri ilgilendirir; bu yüzden, suçun olmasını açıklamayı dener.[2]

Kriminalistikten, ceza koğuşturma organları ve onların yardımcıları tarafından suçtan korunma ve suçun aydınlatılması vasıtasıyla suçlulukla mücadele öğretisi anlaşılır.[3] Kriminalistik, teknik olarak suçun aydınlatılması ve suçlunun tespit edilmesi suretiyle adli hataları önlemek ve insana insanca muamele edilmesi gayesini güder. Kriminalistik bunu, suç delillerini matematik, fizik, kimya, biyoloji gibi pozitif bilimlerden yararlanmak suretiyle, yani teknik olarak gerçekleştirir.[4]

Kriminalistik Fransızca “la crime” kelimesinden türetilmiştir. Bilimsel polis metodları, suçluların bilimsel yöntemler kullanılarak tespit edilmesini ve suç olaylarının aydınlatılmasını içerir. Kriminalistik kriminolojinin bulgularından faydalanır ancak nitelik ve maksat açısından bu iki dal birbirinden ayrılır.[5]

Kriminalistik bir bilim değil bir tekniktir ve fizik, biyoloji ve kimya bu tekniğin temelini teşkil eder. Kriminalistiğin kendi değişmez kanunları yoktur. Uygulanacak kurallar ve teknolojideki gelişmeler kriminal incelemelerde büyük değişiklikler meydana getirir.[6]

Kriminalistik, delillerin elde edilmesi, delillerden sanığa ulaşma, teknik yeterlilik ve adil yargılanma açısından usulünce yapılan her türlü çalışmayı kapsar. Ülkemizde kriminalistik çalışmaları resmi kurumlar aracılığıyla yerine getirilir. Kriminalistik birçok çalışma alanını kapsar. Kriminalistik kriminolojiye ilişkin bilgilerden yararlanmakla birlikte kriminolojiden farklıdır; sadece bir tekniktir. Teknik olduğu için uygulama yöntemleri ile birlikte sıkça değişir ve gelişir.[7]

Kriminalistik ya da izbilim olarak isimlendirilen çalışma alanı adlî bilimlerin teknik araştırma bölümüdür.[8] Kriminalistik ya da izbilim, teknik gelişmeler ve araçları kullanarak ve suçun çözümünde aktif görev alarak delil elde edilip bunun değerlendirmesini yapan çalışma alanıdır.[9] Yani kriminalistik suçun izlerinin toplanması ve değerlendirilmesi ile sınırlı bir çalışma alanıdır.[10]

Kriminoloji; Latince crīmen, “suçlama” ve Yunanca λογία, -logia[11] “bilim” kavramlarından oluşan ve “suçbilim” olarak çevrilebilecek bir kavramdır. Kriminolojinin Türkçe karşılığı “Suç Bilimi”dir. Sözlükte de kriminoloji; “suçbilim; suçları ve suçluları inceleyen bilim dalı”[12] olarak geçmektedir. Kriminolojinin tarifi “Kriminoloji Nedir?” başlığı altında işlendiği için detaylı bir şekilde izah etmeye gerek yok. Kriminolojiye farklı disiplinlerden bakış bakmaya, dar ve geniş çerçevede bakmaya göre kapsamı değişmekle, çok faklı tanımları çıkmaktadır.

Fakat biz burada kısa hatırlatma mahiyetinde birkaç kriminoloji tarifine verelim:

Taft’a göre kriminoloji deyimi, genel ve özel anlamda olmak üzere iki türlü kullanılmaktadır. Dar veya özel anlamda kriminoloji suçu anlamak, suçu önlemek, suçlular hakkında uygulanması gerekli işlem ve tedbirleri belirlemek için gerekli konuların incelenmesidir.[13]

Adler, Müeller ve Laufer’e göre “kriminoloji, suçun sebeplerini bilimsel bir perspektiften araştırırken aynı zamanda suçun önlenmesine yönelik stratejiler ve politika önerileri ortaya koyan bir bilimdir dalıdır.”[14]

Polat’a göre “kriminoloji bilimi suç ve suçlu davranışlarını araştırma amacıyla çalışmaların yapıldığı bilim dalıdır.”[15]

Dolu’nun tarifine göre “kriminoloji suça etki eden biyolojik, psikolojik, sosyolojik, ekolojik ve diğer faktörleri ve sebepleri araştırarak suçun oluşumuna ilişkin tahminlerde bulunan ve önlenmesine ilişkin çözüm önerileri sunan bir bilim dalıdır.”[16]

Kriminolojinin Türkiye’deki ilk kurucusu ve eğitimcisi olan Ord.Prof.Dr. Sulhi Dönmezer kriminolojiyi, “İnsanın sapıcı davranış ve eylemleri arasında suçu doğuran, yapan ve suçu kontrol etme amacını güden süreçleri açıklayan ve suçun sebep ve faktörlerini tespit maksadıyla insana ve suç işleyen insana ilişkin bilgilerin bütünün sentezini oluşturan bir bilgi dalı”[17] olarak tanımlamıştır.

Kriminoloji çok sayıda disiplinle (multidisipliner) çalışma yapan bir bilim dalıdır. Bu bilim dalı biyoloji, psikoloji, psikiyatri, sosyoloji, antropoloji, tıp, ekoloji, istatistik, hukuk… gibi birçok bilim dalından elde edilen bilgileri kaynak olarak kullanan ve bunların sentezini yapan bir üst disiplin niteliğindedir.

Kriminolojinin dar veya geniş yorumlanmasına göre kriminalistik kriminolojinin içine dâhil edilmekte veya çıkarılmaktadır. “Kriminolojiyi suç olayına ilişkin bilgi dallarının bir demeti saymakla beraber, içeriği dar olarak anlayan görüş ise kriminalistik grubunu kriminoloji dışına çıkarmaktadır.”[18] Buna göre kriminalistik, olayların maddiyetinin ortaya çıkarılması ve suça ait delillerin belirlenmesi ile ilgilenir ve bu açıdan da suçun bilimsel incelemesi ile ilgisi yoktur.[19] Gerçi kriminalistik, kriminolojinin bulgularından yararlanır ve aynı surette kriminoloji de kriminalistikten[20] faydalanır; fakat nitelik ve maksat itibarıyla bu iki dal birbirinden ayrıdır.[21] Kriminolojiyi geniş olarak yorumlayanlara göre ise “kriminoloji suç denilen insan eylemlerini, suçun varlığını kanıtlayacak deliller bulunmasını, suçun sebep ve faktörlerini ve suça karşı korunmayı içeren birçok disiplini kapsayan bir bilim dalı olarak tanımlanabilir. Dolayısıyla bu görüş suça maddi delilerin bulunması ve değerlendirilmesi anlamına gelen kriminalistik’i de içine alır.”[22]

Sonuç olarak, kriminalistik ile kriminoloji iki ayrı kavramdır ve çoğu zaman kriminoloji ile kriminalistik birbirine karıştırılmaktadır. Bu iki ayrı kavramın aynı anlamda gösterilmesi yanlıştır. Kriminalistik teknik olarak delil tespiti yapar. Kriminalistik teknik olarak suçun, suçlunun, suç delillerinin, suçun işlenme yöntemlerinin tespiti ve suçun aydınlatılması ile meşgul olmasına karşın; kriminoloji her şeyden önce suçun açıklamasını yapan, suçlu davranışın nedenlerini inceleyen, suçun önlenmesi ve suçlulukla mücadele ile ilgilenen bir bilimsel öğretidir.

 

 

 

 

NOT: Bu yazı derleme bir yazıdır. Atıf yapılan kaynaklardan birebir alıntılama yapılarak yazılmıştır.

 

 

 

 

 

SON NOTLAR:



[1] Ayşim Tuğ, Yeşim Doğan, Hamit Hancı, “Kriminalistik Kriminoloji Değildir”, Ankara Barosu Dergisi, 2002, Sayı 2, s.175 ve son. (http//www.ankarabarosu.org.tr_siteler_ankarabaros_tekmakale_2002-2_9.pdf , E.T. 07.01.2013 )

[2] Timur Demirbaş, Kriminoloji, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2001, s.46

[3] Geerds Richard, Kriminalistik, Lübeck, 1980, s.1; Clages Horst, Kriminalistik, s.24’den Timur Demirbaş, Kriminoloji, 2001, s.45

[4] Karabenli Metin İ, Kriminalistik ve Kriminal Polis Laboratuarları, s.77’den Timur Demirbaş, Kriminoloji, 2001, s.45

[5] Ayşim Tuğ, Yeşim Doğan, Hamit Hancı, “Kriminalistik Kriminoloji Değildir”, Ankara Barosu Dergisi, 2002, Sayı 2, s.175 ve son. (http//www.ankarabarosu.org.tr_siteler_ankarabaros_tekmakale_2002-2_9.pdf , E.T. 07.01.2013 )

[6] Ayşim Tuğ, Yeşim Doğan, Hamit Hancı, “Kriminalistik Kriminoloji Değildir”, Ankara Barosu Dergisi, 2002, Sayı 2, s.175 ve son. (http//www.ankarabarosu.org.tr_siteler_ankarabaros_tekmakale_2002-2_9.pdf , E.T. 07.01.2013 )

[7] Yasemin Işıktaç, Adalet Psikolojisi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2013, s.35

[8] Yasemin Işıktaç, Adalet Psikolojisi, s.36

[9] Yasemin Işıktaç, Adalet Psikolojisi, s.36

[10] Yasemin Işıktaç, Adalet Psikolojisi, s.36

[11] “Criminology”, http://en.wikipedia.org/wiki/Criminology , E.T. 25.01.2015; Hüseyin Bal, Suç Sosyolojisi, Fakülte Kitabevi, Isparta, 2013 s.19

[12] Büyük İngilizce-Türçe/Türkçe-İngilizce Sözlük, Longman, 1993, s.332

[13] Donald R.Taft, Criminology, New York, 1956, s.19’dan Dönmezer, Kriminoloji, 1994, s.9

[14] Freda Adler, Gerhard O.W. Mueller, Williams S. Laufer, Criminology, 5th. Edition, Boston: McGraw Hill, 2004, s.2’den Osman Dolu, Suç Teorileri: Teori, Araştırma ve Uygulamada Kriminoloji, s.33

[15] Oğuz Polat, Kriminoloji ve Kriminalistik Üzerine Notlar, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2004, s.33

[16] Osman Dolu, Suç Teorileri: Teori, Araştırma ve Uygulamada Kriminoloji, Seçkin Yayıncılık, 4. baskı, Ankara, 2012, s.33

[17] Sulhi Dönmezer, Kriminoloji s.16; Timur Demirbaş, Kriminoloji, s.30

[18] Sulhi Dönmezer, Kriminoloji s.10; Ayşim Tuğ, Yeşim Doğan, Hamit Hancı, “Kriminalistik Kriminoloji Değildir”, s.175 ve son.

[19] Ayşim Tuğ, Yeşim Doğan, Hamit Hancı, “Kriminalistik Kriminoloji Değildir”, Ankara Barosu Dergisi, 2002, Sayı 2, s.175 ve son. (http//www.ankarabarosu.org.tr_siteler_ankarabaros_tekmakale_2002-2_9.pdf , E.T. 07.01.2013 )

[20] Sulhi Dönmezer, Kriminoloji s.10

[21] Sulhi Dönmezer, Kriminoloji s.10

[22] Ayşim Tuğ, Yeşim Doğan, Hamit Hancı, “Kriminalistik Kriminoloji Değildir”, Ankara Barosu Dergisi, 2002, Sayı 2, s.175 ve son. (http//www.ankarabarosu.org.tr_siteler_ankarabaros_tekmakale_2002-2_9.pdf , E.T. 07.01.2013 )

 

 

 

 

 

NOT: Bu bölümdeki Sayın Prof.Dr. Timur Demirbaş’a ait “KRİMİNOLOJİ” adlı kitap SEÇKİN Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş. tarafından kaynak olarak sağlanmıştır. Kaynak katkılarından dolayı yayınevine çok teşekkür ederiz.

 

 

 

 

© www.kriminoloji.com 2002

Sitemize www.kriminoloji.com, hukukcu.net, hukukcu.org veya turkhukuk.net, turkhukuk.org adreslerinden ulaşabilirsiniz.

 

ANA SAYFA